Τα Φώτα και οι Καλικάντζαροι
Των Θεοφανίων σήμερα, κλείνει το εορταστικό Δωδεκαήμερο που ξεκινά με τα Χριστούγεννα και τελειώνει με τη βάφτιση του Χριστού. Σύμφωνα με την παράδοση, επειδή από τη γέννησή του μέχρι και τα Φώτα, ο Χριστός είναι αβάφτιστος βρίσκουν την ευκαιρία οι καλικάντζαροι να ανέβουν στη γη και να αλωνίσουν τον κόσμο.
Οι αρχαίοι πίστευαν ότι ήταν ψυχές που έβρισκαν τις πόρτες του Άδη ανοιχτές και ανέβαιναν στον επάνω κόσμο, όπου γύριζαν για μέρες παντού, χωρίς έλεγχο και περιορισμούς.
Η πίστη στους καλικάντζαρους λέγεται πως προήλθε από ελληνικές και ρωμαϊκές γιορτές του Δεκεμβρίου, που συνδυάζονται με τη γενέθλια ημέρα του Θεού Ηλίου, την 25η Δεκεμβρίου.
Αργότερα στο Βυζάντιο για να γιορτάσουν το Δωδεκαήμερο, άνθρωποι μασκαρεμένοι με κρυμμένα τα πρόσωπά τους, πείραζαν με μουσικές και τραγούδια τους ανθρώπους στους δρόμους, έμπαιναν απρόσκλητοι στα σπίτια τους ως πραγματικοί εισβολείς, απαιτώντας φαγητά και γλυκά, μέχρι τον Αγιασμό.
Με το πέρασμα των αιώνων, οι καλικάντζαροι σαν ξωτικά, πλάσματα περίεργα, μικροσκοπικά, με ουρά και μακριά χέρια, πονηροί και κατεργάρηδες, πειράζουν για 12 μέρες και "μαγαρίζουν" τους ανθρώπους. Σήμερα φεύγουν για να επιστρέψουν πάλι κάτω από τη γη τρώγοντας τον κορμό της. Θα έρθουν του χρόνου τα Χριστούγεννα για να τρυπώσουν τα βράδια στα σπίτια μας από τις καμινάδες, τις κλειδαρότρυπες, τις χαραμάδες στις πόρτες και τα παράθυρα, να τα αναστατώσουν, "να συμβολίσουν μια πρόσκαιρη ριζική ανατροπή της δεδομένης τάξης του κόσμου, που θα φέρει το επάνω-κάτω, θα τον καθαρίσει από τις αμαρτίες και θα ξαναδώσει στους ανθρώπους την αναγκαία γαλήνη και ψυχική αρμονία που χρειάζεται για να αντιμετωπίσουν τους άλλους καλικάντζαρους, αυτούς που φορούν μάσκα ανθρώπου και που μας περιμένουν πίσω από γραφεία, ταμεία ή στην επόμενη γωνιά του δρόμου".
Τα Ραγκουτσάρια στην Καστοριά
Μέσ’ την καρδιά του χειμώνα και κατά τη διάρκεια των τελευταίων ωρών του δωδεκαήμερου, η πόλη της Καστοριάς παραδίνεται σ’ ένα μοναδικό τριήμερο γλέντι χαράς και ξεφαντώματος, που γεννιέται αυθόρμητα μέσα στις αμέτρητες παρέες των μικρών και μεγάλων που παίρνουν μέρος.
Στις 6, 7 και 8 Ιανουαρίου, οι δρόμοι και τα σοκάκια της πόλης σφύζουν από τις συντροφιές των ραγκουτσάρηδων (μεταμφιεσμένων), που χαίρονται, γλεντούν και χορεύουν στο ρυθμό της ξεγνοιασιάς, σκορπώντας ολόγυρα χαρά και κέφι.
Όλοι οι κάτοικοι της πόλης παραδίνονται σ’ ένα ξεχωριστό Διονυσιακό ξεφάντωμα, με τη συνοδεία των λαϊκών οργάνων που παιανίζουν όλα τα παραδοσιακά μουσικά ακούσματα της περιοχής.
Πρόκειται για πανάρχαιες συνήθειες, η προέλευση των οποίων χάνεται μέσα στο χρόνο.
Τάκης Παπαθανασίου
Βάλε και τους καλικάντζαρους της καθημερινής μας ζωής.
ΑπάντησηΔιαγραφή