Σάββατο 11 Απριλίου 2009

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΟ ΠΡΟΣΗΛΙΟΥ

Τρεις Λόγοι που προκαλούν τη Λογική και το Θυμικό μου
του Οδυσσέα Παπαθανασίου
Οι εκδηλώσεις διαμαρτυρίας των κατοίκων Τριγωνικού, Πολυρράχου και Προσηλίου εναντίον του λιγνιτωρυχείου στο Προσήλιο προκάλεσαν την αντίδραση της εταιρείας και των εργαζομένων σε αυτήν, κυρίως των φορτηγατζήδων, με συνέπεια η περιοχή να εμφανιστεί διχασμένη για την επαναλειτουργία ή μη του ορυχείου. Με την εξέλιξη αυτή των γεγονότων δοκιμάστηκαν τα όρια της λογικής και του θυμικού μου, τουλάχιστον στα τρία σημεία που ακολουθούν.
1. Το δικαίωμα της ιδιοκτησίας γης και κατοικίας είναι ένα από τα θεμελιώδη δικαιώματα κάθε ανθρώπου στην εποχή της αστικής δημοκρατίας που ζούμε και το θεωρούμε όλοι αυτονόητο και αδιαπραγμάτευτο. Από την ενημερωτική καμπάνια της Επιτροπής αγώνα εναντίον του λιγνιτωρυχείου έμαθα ότι το συγκεκριμένο αυτό δικαίωμα που έχω στο πατρικό μου σπίτι στο Τριγωνικό και την κληρονομιά δύο αγροτεμαχίων στη ζώνη επέκτασης του ορυχείου καταλύεται για εθνικούς λόγους. Ποιοι είναι οι εθνικοί λόγοι; Μία ιδιωτική εταιρεία, η Μ.Ε.Τ.Ε, εξασφάλισε για λογαριασμό της την εξόρυξη του κοιτάσματος λιγνίτη που βρίσκεται στην περιοχή αυτή και δικαιούται ανά πάσα στιγμή να απαλλοτριώσει αναγκαστικά τα αγροκτήματά μου και να γκρεμίσει το σπίτι μου. Το κάρβουνο που βγάζει η Μ.Ε.Τ.Ε., το πουλάει στη γνωστή ΛΑΡΚΟ με το αζημίωτο και των δύο. Τώρα, τι σχέση έχουν οι συγκεκριμένες δραστηριότητες των εταιρειών αυτών με το εθνικό συμφέρον, ώστε να στερούμαι του συνταγματικού μου δικαιώματος, δεν μπόρεσα να το κατανοήσω. Η λογική μου δεν το χωρά και η συναισθηματική μου σχέση με την πατρική κληρονομιά δυναμιτίζει και το θυμικό μου.
2. Το δικαίωμα στην εργασία και η απώλεια / δημιουργία θέσεων εργασίας στην περιοχή αποτελεί το δεύτερον φλέγον θέμα. Η περιοχή μας είναι αγροτική και οι εκτάσεις που θα γίνουν ορυχείο περιλαμβάνουν καλλιέργειες, στάνες, κατοικίες στο Τριγωνικό και διάφορες άλλες υποδομές αιώνων, συμπεριλαμβανομένων και εδαφών αποδεδειγμένου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Η μετατροπή του οικοσυστήματος αυτού σε λιγνιτωρυχείο σημαίνει, μεταξύ των άλλων, απώλειες θέσεων εργασίας αγροτών και κτηνοτρόφων και μηδενισμό της παραγωγής των συναφών αγαθών, τα οποία ως γνωστόν είναι άριστης ποιότητας, περιζήτητα και σε ανεπάρκεια. Οι απώλειες αυτές είναι ανυπολόγιστες όχι μόνο σε οικονομικά μεγέθη, αλλά και σε ιστορική εμπειρία που συσσωρεύτηκε από την ανθρώπινη δραστηριότητα στην περιοχή. Για την εταιρεία, κατά ένα περίεργο τρόπο, οι αγρότες και οι γεωργοί δεν θεωρούνται εργαζόμενοι και οι θέσεις εργασίας που κατέχουν δεν προσμετρούνται στις εκτιμήσεις της για την απασχόληση. Μετράει μόνο τι προσφέρει, όχι τι καταστρέφει, αν και πάλι το επιχείρημα της απασχόλησης που προβάλλει καταρρίπτεται ως έωλο, από το γεγονός ότι οι απασχολούμενοι από τα τρία πληττόμενα χωριά στο ιδιόκτητο ορυχείο της μετρούνται με τα δάχτυλο του ενός χεριού, στα δέκα χρόνια της δραστηριότητάς της.
Η περίπτωση των φορτηγατζήδων που συμμετείχαν στην αντισυγκέντρωση είναι βέβαια διαφορετική, γιατί υπάρχουν, όντως, άνθρωποι της ευρύτερης περιοχής που συντηρούνται με τη μεταφορά του λιγνίτη. Αναγνωρίζω ότι αυτοί οι άνθρωποι έχουν κάθε δικαίωμα να επιδιώκουν να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας τους. Το δικαίωμα αυτό, ωστόσο, έχει κάποια ηθικά όρια, τα οποία τελειώνουν εκεί όπου αρχίζουν τα αναφαίρετα δικαιώματα επιβίωσης του «άλλου». Οι αυτοκινητιστές, ως ντόπιοι άνθρωποι του μόχθου, έχουν ενσυναίσθηση των ορίων αυτών, δεν στηρίζουν το βιοπορισμό τους στον αφανισμό των «άλλων» εν προκειμένω των αγροτών. Οι αγρότες της περιοχής δεν χάνουν μόνο τη δουλειά τους αλλά και τα εργαλεία της δουλειάς τους, ολόκληρη την περιουσία τους και αργότερα θα κληθούν να εγκαταλείψουν και τα σπίτια τους για να γίνουν πρόσφυγες, λόγω του ορυχείου.
Εκείνος, όμως, που με διάφορα μέσα και μεθοδεύσεις απαιτεί από τους χωρικούς να συναινέσουν στην αυτοκαταστροφή τους είναι η εταιρεία Μ.Ε.Τ.Ε. Η δημόσια εικόνα κοινωνικής διάσπασης που επιχειρήθηκε να καλλιεργηθεί από ορισμένους επιτήδειους καιροσκόπους είναι έργο και επιθυμία της εταιρείας. Επιδιώκει με κάθε θυσία κοινωνικά ερείσματα που δεν διαθέτει στην περιοχή. Δεν διστάζει να εκθέτει υπαλλήλους της σε αντιπαράθεση με τον κόσμο της περιοχής με σκοπό να διαρρήξει τα παραδοσιακά ηθικά όρια της συνύπαρξης, της ανοχής, της αναγνώρισης και της αποδοχής στην κοινωνία μας. Αυτό αποτελεί δημόσια ύβρι και ως τέτοια δοκιμάζει τα όρια της λογικής μου και δυναμιτίζει το θυμικό μου.
3. Τα κυρίαρχα κοινωνικά και πολιτικά οράματα για την ανάπτυξη της περιοχής μας ποτέ δεν με ενέπνευσαν, τουναντίον, ανέκαθεν με απωθούσαν στο περιθώριο του δημόσιου βίου, κι έτσι συνήθισα να τιθασεύω τη λογική και το θυμικό μου στα διάφορα τεκταινόμενα -και λεγόμενα- για την ανάπτυξή της.
Θυμάμαι, ειδικότερα, την φωνή διαμαρτυρίας που υψώσαμε μαζί με άλλους φίλους εναντίον ενός άλλου ορυχείου, του αμιάντου στο Μικρόβαλτο, όταν αυτό αναπτυσσόταν τη δεκαετία του εβδομήντα, εποχή που σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες κλείνανε τα εργοστάσια αμιάντου ως απειλή κινδύνου για τη δημόσια υγεία.. Κατηγορηθήκαμε ότι καταδικάζουμε την περιοχή στην υπανάπτυξη και την ανεργία, απειληθήκαμε και εξυβριστήκαμε για τις θέσεις και τη δραστηριότητά μας και στριμωχτήκαμε στο περιθώριο. Η ΜΑΒΕ πέτυχε προσωρινά τους στόχους της, αν και το εργοστάσιο έκλεισε αργότερα, αφήνοντας πίσω της ανοιχτές πληγές, όπως το ανοιχτό, εγκαταλειμμένο ορυχείο, η μολυσμένη λίμνη, οι αρρώστιες και οι θάνατοι... Μερικοί από τους εργαζόμενους που βίαια υπερασπίστηκαν το ορυχείο εκείνο, δυστυχώς, έφυγαν πρόωρα από κοντά μας, εξαιτίας του.
Την ίδια περίπου εποχή, παράλληλα, είχα βιώσει έντονα, ως δάσκαλος επί τετραετία στον Κλείτο, το λανσαριζόμενο στο λεκανοπέδιο αναπτυξιακό όραμα της Δ.Ε.Η., κάτι που οι τοπικές κοινωνίες μας ενστερνίστηκαν αφελώς ανυποψίαστες. Ένα όραμα που υποσχόταν στους φιλόπονους και δημιουργικούς πρόσφυγες του λεκανοπεδίου το βιομηχανικό παράδεισο, ο οποίος θα αναπλήρωνε τα αγαθά της εύφορης και ευλογημένης γης τους, εξέλιξη που ιστορικά συνέπεσε και πάλι με το κλείσιμο των ανθρακωρυχείων στη Δυτική Ευρώπη. Γνωρίζουμε όλοι τα ανταποδοτικά οφέλη.: οι άνθρωποι ξαναγίνονται πρόσφυγες, οι νέοι πλήττονται από την ανεργία, τα χωριά καταπίνονται από τους εκσκαφείς το ένα μετά το άλλο, το τοπίο πίσω μετατρέπεται σε σεληνιακό και το χώμα μολυσμένο.
Ύστερα από αυτές τις ιστορικές εμπειρίες που βιώσαμε στην περιοχή μας, με ορατές τις συνέπειες της στρεβλής ανάπτυξης και των λανθασμένων επιλογών μας, πίστευα ότι γίναμε πιο σοφοί και πιο συνετοί, ότι κάτι έχει αλλάξει και στα μυαλά όλων μας. Ωστόσο, η ιστορία του λιγνιτωρυχείου Προσηλίου έριξε μέσα μου πάλι την αμφιβολία και με ταρακούνησε. Κατέδειξε ότι οι θεσμικοί μας παράγοντες εκπέμπουν σε άλλα κύματα. Μερικοί από αυτούς ζούνε ακόμα τον μύθο της βιομηχανικής ανάπτυξης που στηρίζεται στο λιγνίτη. Η περιβαλλοντική μελέτη για την επέκταση του ορυχείου εγκρίθηκε από το Δήμο Σερβίων, κρυφά και παράνομα, χωρίς να ενημερώσει και να πάρει τη γνωμοδότηση του Δημοτικού Διαμερίσματος Τριγωνικού, ως όφειλε σύμφωνα με το νόμο (άρ.95, § 7, του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων), το δε Νομαρχιακό Συμβούλιο ενέκρινε σύσσωμο (με μοναδική εξαίρεση τον κ. Γιάννη Αποστολίδη) τη μελέτη ως επαρκή, παρόλο που βρίθει ελλείψεων, όπως εκ των υστέρων οι ίδιοι ομολογούν. Καταρχήν νόμισα ότι επρόκειτο για γραφειοκρατική ανεπάρκεια των οργάνων αυτών. Διαψεύστηκα. Γνώριζαν τι ψήφιζαν. Η στάση μερικών εξ αυτών στα γεγονότα των διαμαρτυριών δείχνει ξεκάθαρα και το αναπτυξιακό όραμα που μας επιφυλάσσουν. Το διατύπωσε ξεκάθαρα ο Δήμαρχος Σερβίων με τις δηλώσεις συμπαράστασης στην αντι-εκδήλωση της εταιρείας. Διεκδικεί την επαναλειτουργία δύο ορυχείων πέρα από τη λίμνη προς την πλευρά των Σερβίων : ένα της ΛΑΡΚΟ στην παλιά Λάβα κι ένα της Μ.Ε.Τ.Ε. στο Προσήλιο. Για να μην υστερήσει η περιοχή σε ανάπτυξη και για να μην χαθούν θέσεις εργασίας. Έτσι, για να συμπληρωθεί το παζλ των ορυχείων του νομού και η πρωτεύουσά μας, η Κοζάνη να βρεθεί στην κυριολεξία στο κέντρο του περιβάλλοντα κόσμου της, των Ορυχείων λιγνίτη. Ειρωνικό και εφιαλτικό, αλλά πιθανό και ενδεχόμενο, μία τρίτη πράξη του αναπτυξιακού μας δράματος, καθόσον το όραμα αυτό φωλιάζει στα μυαλά ανθρώπων με εξουσία. Η λογική μου δεν το χωρά και δυναμιτίζει το θυμικό μου, υποθέτω ότι δεν χωρά και στην κοινή λογική και προκαλεί το δημόσιο αίσθημα.-

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Γράψτε εδώ τις προτάσεις, τις σκέψεις, τις ιδέες, τις απόψεις, τα προβλήματα για ότι σας ενδιαφέρει.